Anksiyete ya da Türkçe karşılığı olarak endişe, kişilerde gözlemlenen korku, kaygı, gerilim veya sıkıntı halidir. Nedeni bilinmeyen tedirginlik olarak da tanımlanabilir. Anksiyete bozukluğu nedir? dersek kişilerin günlük yaşantılarını olumsuz anlamda etkileyen korku, kaygı ya da sıkıntılara verilen bir çatı terimdir. Dünyadaki insanların %18’inin anksiyete bozukluğundan muzdarip olduğu düşünülmektedir.
Anksiyete Bozukluğu Nedir?
Ara sıra kaygı yaşamın beklenen bir parçasıdır. İş yerinde bir sorunla karşılaştığınızda, teste girmeden veya önemli bir karar vermeden önce endişeli hissedebilirsiniz. Ancak anksiyete bozuklukları geçici endişe veya korkudan daha fazlasını içerir. Anksiyete bozukluğu olan bir kişi için anksiyete kaybolmaz ve zamanla kötüleşebilir. Belirtiler iş performansı, okul çalışması ve ilişkiler gibi günlük yaşamın alanlarına olumsuz etkilerde bulunabilir.
Anksiyete bozukluğu nedir sorusunun cevabı kısaca “çatı terimdir”. Anksiyete bozukluğu nedir cevabı içerisinde; Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluğu ve fobiyle ilişkili çeşitli bozukluklar dahil olmak üzere çeşitli anksiyete bozuklukları bulunmaktadır.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nedir?
Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) olan kişiler, en az 6 ay boyunca çoğu gün kişisel sağlık, iş, sosyal etkileşimler ve günlük rutin yaşam koşulları gibi bir çok şey hakkında aşırı endişe veya kaygı gösterirler. Korku ve kaygı yaşamlarının sosyal etkileşimler, okul ve iş gibi alanlarında önemli sorunlara neden olabilir.
Yaygın anksiyete bozukluğu belirtileri şunları içerir:
- Huzursuz, sarılmış veya sınırda hissetme
- Kolayca yorulmak
- Konsantre olmakta zorluk çekmek; zihnin boş olması
- Sinirli olmak
- Kas gerginliği
- Endişe duygularını kontrol etmede zorluk
- Uykuya dalmakta veya uykuda kalma zorluğu, huzursuzluk veya tatmin etmeyen uyku gibi uyku problemleri
Yaygın Anksiyete Bozukluğu, ülkemizde en az tanınan ve en yanlış tanılanan hastalıklardan bir tanesidir. Kişiler gelecek hakkında endişelere sahiptirler, düşünsel olarak karşılaşabilecekleri bütün yaşam tehditlerine önlem almaya çalışırken; bir yandan da bu aşırı düşünmenin kendi psikolojik ve zihin sağlıklarına karşı tehlikeli olduklarını düşünürler.
Panik Bozukluk Nedir?
Panik bozukluğu olan kişilerde tekrarlayan, beklenmedik panik ataklar görülür. Panik ataklar, hızla ortaya çıkan ve dakikalar içinde zirveye ulaşan ani yoğun korku dönemleridir. Saldırılar beklenmedik bir şekilde ortaya çıkabilir veya korkulan bir nesne veya durum tarafından tetiklenebilir.
Panik atak sırasında kişiler aşağıdaki fiziksel belirtileri deneyimleyebilir:
- Kalp çarpıntısı, nabız yükselmesi
- Terleme
- Titreme veya seyirme
- Nefes darlığı veya boğulma hissi
- Yaklaşan kıyamet düşünceleri
- Kontrolden çıkma düşünceleri
Panik bozukluğu olan insanlar genellikle bir sonraki saldırının ne zaman olacağı konusunda endişelenir ve panik ataklarla ilişkili oldukları yerlerden, durumlardan veya davranışlardan kaçınarak aktif olarak gelecekteki atakları önlemeye çalışırlar. Panik ataklardan endişe etme ve ataklardan kaçınmaya çalışmak için harcanan çaba, agorafobi gelişimi de dahil olmak üzere kişinin hayatının çeşitli alanlarında önemli sorunlara neden olur.
Anksiyete ile İlişkili Bozukluklar Nelerdir?
Fobi, belirli nesnelere veya durumlara karşı yoğun bir korku ya da bunlardan kaçınma ihtiyacıdır. Her ne kadar bazı durumlarda endişeli olmak gerçekçi olsa da, fobisi olan kişilerin korkusu, durumun veya nesnenin neden olduğu gerçek tehlikeyle orantılı değildir, abartılıdır.
Fobisi olan insanlar:
- Korkulan nesne veya durumla karşılaşma konusunda mantıksız veya aşırı endişe duyabilirler
- Korkulan nesneden veya durumdan kaçınmak için yoğun çaba gösterirler
- Korkulan nesne veya durumla karşılaştığında yoğun endişe – korku yaşarlar
- Kaçınılmaz nesnelere ve yoğun endişe içeren durumlara katlanabililmek için stratejiler geliştirirler.
Fobi ile ilgili çeşitli bozukluklar vardır:
Spesifik Fobi (Basit Fobi) Nedir?:
Adından da anlaşılacağı gibi, belirli bir fobisi olan kişiler, belirli nesne veya durum türleri hakkında yoğun bir korku veya endişe duyarlar. Spesifik fobilerin bazı örnekleri arasında şunlar bulunur:
- Uçak / Uçuş Fobisi
- Yükseklik Fobisi
- Örümcekler, köpekler veya yılanlar gibi belirli hayvanlar
- İğne Fobisi
- Kan Fobisi
Sosyal Kaygı Bozukluğu (Eski Sosyal Fobi) Nedir?
Sosyal anksiyete bozukluğu olan kişilerin sosyal veya performans durumları hakkında genel bir korkusu veya endişesi vardır. Endişeleriyle ilişkili eylem veya davranışların başkaları tarafından olumsuz olarak değerlendirileceğinden endişelenirler, bu da utanç duymalarına neden olur. Bu endişe genellikle sosyal kaygısı olan insanların sosyal durumlardan kaçınmasına neden olur. Sosyal anksiyete bozukluğu, işyeri veya okul ortamı gibi çeşitli durumlarda ortaya çıkabilir.
Agorafobi Nedir?
Agora kelime olarak “pazar yeri” anlamına gelir, fobi kelimesiyle birleşerek “açık alan korkusu” olarak psikolojide terimleşmiştir. Agorafobisi olan insanlar aşağıdaki durumlardan iki veya daha fazlasına karşı yoğun bir korkuya sahiptir:
- Toplu taşıma araçlarını kullanma
- Açık alanlarda olmak
- Kapalı alanlarda olmak
- Sırada beklemek veya kalabalıkta olmak
- Yalnız başına evin dışında olmak
Agorafobili insanlar genellikle bu durumlardan kaçınırlar, çünkü panik benzeri reaksiyonlar veya diğer utanç verici semptomları olması durumunda ayrılabilmenin zor veya imkansız olabileceğini düşünürler. Agorafobinin en şiddetli formunda, bir kişi tüm hayatını evde yaşayacak hale gelebilir.
Agorafobinin en temel “anahtar kognüsyonu”, yardım alamama korkusudur. Kişilerin yardım bulmaları zor ya da güvenilir olmayan mekânlardan korkmaları olarak özetlenebilir.
Seperasyon (Ayrılık) Anksiyetesi Nedir?:
Ayrılma kaygısı genellikle sadece çocukların muzdarip oldukları bir şey olarak düşünülür; bununla birlikte, yetişkinlere ayrılma anksiyetesi teşhisi konabilir. Ayrılma anksiyetesi olan insanlar, bağlı oldukları insanlardan ayrılmaktan korkarlar. Genellikle, ayrılırken bağlanma figürlerine bir tür zararın veya istenmeyen bir şeyin olacağından endişe ederler. Bu korku onların bağlılık figürlerinden ayrılmamalarını ve yalnız kalmamalarını sağlar. Ayrılma anksiyetesi olan kişiler, bağlanma figürlerinden ayrılma konusunda kabuslara sahip olabilir veya ayrılma meydana geldiğinde veya tahmin edildiğinde fiziksel semptomlar yaşayabilir.
Anksiyete bozukluğu nedir sorusuna cevap vermeye çalıştığım yazımdan umarım yarar sağlamışsınızdır. Dilerseniz bağımlılık hastalığını anlattığım yazıma göz atabilirsiniz. Aşağıda “Anksiyete Bozukluğu Nedir?” yazısını hazırlarken kullandığım kaynakların listesini bulabilirsiniz.
